5. Sociaal domein

5.3 Inkomensregelingen en participatie

In de Programmabegroting 2022 vindt u een toelichting op onderstaande doelstellingen.

Participatiewet (inclusief IOAZ, IOAW en BBZ en loonkostensubsidies)
Het bestand reguliere bijstand en IOAW (Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers) bestond eind 2021 uit 679 uitkeringen, dit daalt in 2022 nog verder van 668 uitkeringen (peildatum april 2022) naar 654 uitkeringen peildatum augustus 2022). De daling komt door een combinatie van factoren: de uitstroom naar kansrijke sectoren, verhuizingen, het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd en overlijden.
Daarnaast wordt uit dit budget de loonkostensubsidie betaald vanuit de regelingen Baanafsprakenbanen (BAB) en Beschut Werk. Per juli 2022 zijn 69 inwoners met een loonkostensubsidie BAB aan de slag en 13 inwoners met een loonkostensubsidie Beschut Werk.

Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz)
Het Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz) wordt uitgevoerd door het Bureau Zelfstandigen Fryslân (BZF).

• In het tweede kwartaal van 2022 zijn er 11 uitkeringsaanvragen van startende ondernemers geweest. Daarnaast hebben 2 startende ondernemers een krediet aangevraagd. Het betreft hier beide een combinatieaanvraag uitkering + krediet.
• In dezelfde periode zijn er 2 gevestigde ondernemers die een aanvraag hebben gedaan voor een uitkering. 1 van deze gevestigde ondernemers heeft ook tijdens de lockdown gebruik gemaakt van de Bbz light.
• Vanaf 1 april 2022 kan er geen gebruik meer gemaakt worden van de Bbz light. Dit was een aangepaste versie van het Bbz 2004 die liep van 1 oktober 2021 tot 1 april 2022. Uit de cijfers blijkt dat er nagenoeg geen Bbz light aanvragers zijn doorgestroomd naar het reguliere Bbz. Hieruit concluderen we dat de ondernemers die een Bbz light aanvraag gedaan hebben daadwerkelijk zijn geraakt door de toen geldende lockdown. Nadat de coronamaatregelen zijn opgeheven zijn zij in staat gebleken weer in eigen inkomen te voorzien.

Ook na het tweede kwartaal zien we nog geen toename van het aantal aanvragen. Het is nu afwachten of de start van de betalingsverplichting van de belastingdienst per 1 oktober 2022 zal leiden tot meer hulpvragen.

Begeleiding van inwoners naar duurzaam, betaald werk (Pastiel)
In het eerste halfjaar heeft Pastiel 46 uitkeringsgerechtigden op een betaalde baan kunnen plaatsen. We zien dat, per traject richting werk, meer tijd nodig is om een plaatsing te kunnen realiseren. Op deze behoefte spelen we in en dit heeft er vooral mee te maken dat bij een bepaalde groep meer aandacht en specifieke begeleiding nodig is. De plaatsingen lopen daardoor achter op de taakstelling (60), het plaatsingspercentage is echter wel 74%.

Het sociaal activeren van inwoners (De Wurkjouwer)
Momenteel nemen 112 inwoners deel aan een traject van De Wurkjouwer, hiervan zijn in het eerste halfjaar 11 deelnemers ingestroomd via Pastiel en 17 deelnemers via het sociaal wijkteam. De instroom loopt achter op de taakstelling (40). Hier is actie opgezet door de gemeente, Pastiel en De Wurkjouwer. Hierdoor zien we de instroom toenemen en de verwachting is dat we eind dit jaar op de taakstelling zitten. Tijdens de coronacrisis zijn minder trajecten opgestart inmiddels loopt dit weer normaal.

Wet sociale werkvoorziening (Wsw)
De uitvoering van de (oude) Wsw binnen de NV Empatec wordt meegenomen in de doorontwikkeling richting Werkleerbedrijf inclusief de re-integratie onderdelen Pastiel en De Wurkjouwer. Er is een plan van aanpak voor het implementatieplan van de businesscase opgesteld. Inmiddels zijn we aan de slag met het implementatieplan in nauwe samenwerking met Empatec en de gemeenten. Naast dit traject loopt de wijziging van de Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West, dit zal in twee fasen plaatsvinden.

Inburgering en huisvesting statushouders
Per 1 januari 2022 is de Wet inburgering 2021 in werking getreden. Het inburgeringsstelsel is veranderd. Gemeenten hebben nu een belangrijke rol bij de begeleiding van nieuwkomers die inburgeringsplichtig zijn. Gemeenten zijn verantwoordelijk om statushouders een sluitend inburgeringsaanbod te doen. Dit aanbod bevat één van de drie leerroutes, de Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP) en het participatieverklaringstraject (PVT).

De gemeente Leeuwarden heeft namens de Friese gemeenten de aanbesteding van de leerroutes verzorgd. Dit heeft langer geduurd dan voorzien, onder andere door een landelijke discussie over de bekostiging van de onderwijsroute. De prijs per traject valt namelijk aanzienlijk hoger uit dan de vergoeding die het rijk hiervoor aanvankelijk wilde betalen. Uiteindelijk is hiervoor door het Rijk tijdelijk meer geld beschikbaar gesteld. Er wordt nog gewerkt aan de definitieve oplossing.

De B1 route, de route voor taal en (vrijwilligers)werk is gegund aan Stavoor. Dit geldt eveneens voor de zelfredzaamheidsroute; een route voor inburgeringsplichtigen voor wie de andere routes te moeilijk zijn. Met Stavoor zijn inmiddels werkafspraken gemaakt, ook de raamovereenkomst is getekend.

ROC Friese Poort en het Friesland College gaan de onderwijsroute uitvoeren. Deze route is vooral bedoeld voor jongeren. Zij leren de Nederlandse taal op niveau B1 of hoger. Ook worden zij dan voorbereid op het volgen van een mbo-, hbo- of universitaire opleiding. De eerste groep begint in november in Leeuwarden. Ook jongeren uit onze gemeente gaan hieraan deelnemen.

Taakstelling huisvesting statushouders
Vlak voor de vakantieperiode hebben alle gemeenten een versnelde taakstelling opgelegd gekregen. Dit is niet een extra taakstelling, maar betreft een opdracht om op korte termijn een deel van de taakstelling sneller uit te voeren. De opdracht voor onze gemeente was gesteld op 16 plaatsingen in 6 weken. In de vakantieperiode heeft een projectgroep het voor elkaar gekregen om 17 statushouders in een reguliere huurwoning te plaatsten, 3 statushouders in een huis van de gemeente te huisvesten en 6 statushouders in het Groene Kruisgebouw in Lemmer te plaatsen. Dit betekent dat de versnelling in de taakstelling met 26 plaatsingen ruimschoots is gehaald. Onze gemeente heeft de complimenten van het COA ontvangen door de snelle acties die zijn uitgezet. Deze versnelde taakstelling wordt meegeteld voor de taakstellingsopdracht voor het 2de deel van 2022.

De gemeente heeft als opdracht in totaal 85 personen te huisvesten in 2022. De achterstand van de taakstelling uit 2021 was 15 en de taakstelling voor 2022 is 70 personen. Op dit moment zijn 45 personen gehuisvest. We verwachten in de tweede helft van 2022 nog 40 personen te kunnen huisvesten, waarvan 21 in september. Voor 19 personen moet nog passende huisvesting gevonden moet worden. We zetten ons in om de taakstelling te halen in de resterende maanden van het lopende jaar.

Hulpvragen toeslagenaffaire
We hebben met 55 ouders contact gehad en gevraagd of zij hulp nodig hebben. Deze ouders geven aan het contact vanuit de gemeente prettig te vinden en voelen zich gehoord. In twee gevallen hebben we concreet ondersteuning kunnen bieden vanuit het sociaal wijkteam. De overige ouders hadden geen directe hulpvraag, deze kunnen zij wel altijd nog stellen als later toch blijkt dat dit nodig is.

Oekraïense vluchtelingen-leefgeld en werk
Vluchtelingen uit Oekraïne die ingeschreven staan in de gemeente hebben recht op leefgeld. Er ontvangen op dit moment 197 Oekraïense vluchtelingen leefgeld. Vluchtelingen die aangeven graag te willen werken brengen we in contact met Pastiel. Pastiel fungeert als contactpersoon tussen werkgevers en de Oekraïners en zorgt voor een goede begeleiding.

Armoedebestrijding en bijzondere bijstand
Tot augustus 2022 hebben 405 huishoudens één of meerdere vormen van inkomensondersteuning ontvangen. De uitgaven zijn met 10% gestegen, in vergelijking met dezelfde periode in 2021, en bedragen € 327.000. De toekenningen bestaan uit onder meer de volgende vormen van ondersteuning:

• Aan 134 huishoudens zijn de kosten voor bewindvoering vergoed.
• Aan 196 huishoudens is de individuele inkomenstoeslag uitgekeerd.
• Aan 54 unieke huishoudens is bijzondere bijstand toegekend voor ziektekosten, kosten voor vervoer en woonkosten.

Het Rode Kruis heeft € 10.000 subsidie ontvangen voor het project schoolontbijt. Dit wordt in het najaar uitgevoerd.

We zijn verder gegaan met de uitvoering van de projecten energiecoach en de voorzieningenwijzer. Beide projecten richten zich op huishoudens die moeite hebben om rond te komen. Met besparende maatregelen wordt het energieverbruik teruggebracht en met de voorzieningenwijzer worden voor deze huishoudens toeslagen en regelingen aangevraagd waarvoor ze in aanmerking komen.

Energietoeslag
De nadelige effecten van de stijgende energieprijzen en koopkrachtverlies worden door de Rijksoverheid met maatregelen deels gerepareerd. In het debat over de Voorjaarsnota op 5 juli jl. heeft het kabinet aangekondigd het richtbedrag voor de eenmalige energietoeslag nogmaals te verhogen, van € 800 naar € 1.300. De extra middelen worden verwacht in de septembercirculaire.

Eind maart hebben alle huishoudens met een bijstandsuitkering de eenmalige energietoeslag van € 800 ontvangen en eind april de inwoners met een Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen van de SVB. De doelgroep ‘overige minima’ kan een aanvraag indienen om de eenmalige energietoeslag te ontvangen. Tot dusver hebben we aan 1267 inwoners de energietoeslag uitbetaald.
De inwoners die de eenmalige energietoeslag hebben ontvangen krijgen de aanvulling, uiterlijk 17 oktober 2022, van € 500 ambtshalve nabetaald. Voor nieuwe aanvragen geldt dat deze vanaf uiterlijk 17 oktober 2022 automatisch het verhoogde bedrag van € 1.300 ontvangen.  

De regeling eenmalige energietoeslag is met zes maanden verlengd tot en met 30 juni 2023. Met deze verlenging is gewaarborgd dat gemeenten indien nodig ook in het eerste half jaar van 2023 de eenmalige energietoeslag nog rechtmatig kunnen uitbetalen.

Schuldhulpverlening
Steeds meer inwoners melden zich voor schuldhulpverlening. Het aantal meldingen is hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Met gemiddeld 120 meldingen van betaalachterstanden, bij huur, zorg of nutsvoorzieningen, hebben we snel zicht op huishoudens die betalingsproblemen hebben. Aan de hand van de maandelijkse signaallijsten zoeken wij zelf contact met deze huishoudens. Dit wordt positief ontvangen door onze inwoners.

We kopen minder voorzieningen in voor budgetbeheer en schuldregelingen, een lichte daling ten opzichte van 2021. Een verklaring hiervoor is het effect van vroegsignalering. Ook lijkt de energiecrisis ervoor te zorgen dat inwoners zich sneller melden. Met het geven van informatie en advies kunnen zij vaak al verder. Wij verwachten een toename van aanmeldingen door de energiecrisis en hoge inflatie.